کلیم

معرفی گلیم

گلیم نوعی قالی تخت بافته است که با رنگ های شاداب، نقش های برجسته و طرح های پر جنب و جوش مشخص می شود. گلیم عمدتاً در ترکیه و چند کشور دیگر از جمله ایران، افغانستان و هند بافته می شود.

گلیم را در نقاط مختلف دنیا به نام های مختلفی می شناسند. در ترکیه و لهستان به آن Kelim معروف است، کروات ها و صرب ها آن را ćilim و کردها به آن Berr می گویند.

گلیم چگونه بافته می شود

گلیم ها از بافتن تار و تار پود بسیار محکم به یکدیگر ساخته می شود تا فرشی صاف ایجاد شود. پرز نبودن از ویژگی های گلیم فرش است. بافت مورد استفاده از نظر فنی سبک ملیله است که در آن تارهای افقی محکم کشیده می شود تا نخ های تار عمودی کاملاً پوشانده و پوشیده شود.

برای شروع بافت گلیم، نخ‌های تار پنبه‌ای، کتان یا پشمی را روی یک بافندگی عمودی کشیده می‌شوند. سپس بافنده نخ های پود رنگی روشن را از میان تار می بافد تا الگوی مورد نظر را ایجاد کند. فرش آنقدر محکم بافته شده است که اثری از تارهای ساده آن دیده نمی شود. وقتی فرش تمام شد، نخ های تار را به صورت نوار حاشیه ای می بندند.

طرح گلیم

قالیچه های گلیم معمولاً با نقوش گل یا هندسی بافته می شود. بسیاری از گلیم ها دارای نوعی نشان قبیله ای هستند که به منطقه ای که در آن بافته شده اند اشاره دارد.

از آنجایی که گلیم تخت بافته است و پرز ندارد، معمولاً بسیار نازک است و بسته به الیافی که برای صحافی استفاده می شود، می تواند کاملاً درشت یا نرم باشد. پنبه، پشم و ابریشم همگی الیاف نسبتاً رایجی هستند. گلیم علاوه بر استفاده به عنوان کف پوش، به عنوان زین، سجاده و به عنوان روکش برای عایق کاری منازل نیز استفاده می شود.

چه چیزی فرش گلیم را متفاوت می کند

تفاوت فرش گلیم با دیگر انواع قالی در این است که نقش و نگار روی گلیم با بافتن تارهای تار و پود رنگی ایجاد می‌شود که به آن پود مسطح می‌گویند.

از طرف دیگر فرش های دیگر پرز هستند و نمی توان آنها را تخت بافته دانست. آنها با گره زدن نخ های کوتاه جداگانه با رنگ های مختلف بر روی نخ های تار و نگه داشتن آنها با فشار دادن نخ های پود روی یکدیگر ایجاد می شوند.

کل الگو با چیدمان این نخ‌های گره‌دار مجزا ایجاد می‌شود که شمع را تشکیل می‌دهند. اگر الگو در ابتدا بسیار مبهم و نامشخص باشد، پس از جدا شدن طول های اضافی از مواد گره خورده برای ایجاد یک سطح یکنواخت، به وضوح قابل مشاهده می شود.

گلیم‌ها به دلیل نوع بافت، تراکم کمتر و طرح‌های هندسی ساده اما جسورانه‌شان، ظاهری گرافیکی و شخصیت غیررسمی دارند.

ویژگی های متمایز گلیم

از ویژگی‌های گلیم، شکاف‌های به وضوح قابل مشاهده در نقش است. وقتی به انتهای خط رنگ رسید و رنگ‌های جدیدی مورد نیاز است، بسیاری از بافندگان به جای بافتن رنگ جدید، به سادگی متوقف می‌شوند و در آن نقطه تمام می‌شوند.

به این ترتیب فرش با شکاف‌های عمودی کوچک در کناره‌های نقش، بین محل‌های ملاقات با رنگ‌های مختلف، غنی می‌شود.

در برخی موارد می‌توان این شکاف‌ها را به هم دوخت، اما اغلب آن‌ها را به همان شکلی که هست رها می‌کنند، به همین دلیل است که گلیم‌ها را معمولاً «چاق‌بافی» می‌نامند. بسیاری از کلکسیونرها به طور فعال به دنبال فرش هایی با شکاف هستند. آنها آنها را ارزشمندتر می دانند زیرا آنها الگوهای بسیار تیز و مشخصی ایجاد می کنند که بر هندسه پارچه تأکید می کند.

استراتژی‌هایی برای بافت وجود دارد که بافنده می‌تواند از آنها برای جلوگیری از ایجاد شکاف استفاده کند، اما همه این استراتژی‌ها منجر به الگوی با لبه‌های فازی و فازی می‌شوند.

ابزار ساخت گلیم

برای ساخت گلیم، بافندگان تقریباً همیشه از پشم برای پود استفاده می کنند که رنگ و نقش آن قابل مشاهده است. نخ های تار پنهان را می توان از پنبه یا پشم ساخت. تنها جایی که نخ های تار قابل مشاهده هستند، در هر دو انتها جایی است که آنها حاشیه ها را تشکیل می دهند.

بافنده برای ساخت گلیم از وسایل بسیار ساده استفاده می کند: بافندگی، شاتل (اختیاری)، شانه برای زدن و چاقو یا قیچی برای بریدن پشم. گاهی علاوه بر پشم از ابریشم، پنبه و موی حیوانات نیز استفاده می شود. برخی از گلیم‌های استادانه‌تر، نخ‌های نقره یا طلا و سایر مهره‌های تزئینی را در طرح خود در حین بافت گنجانده‌اند.

شانه کوبنده ابزار کوچک جالبی است که گلیم بافان از آن استفاده می کنند. این می تواند از چوب، استخوان یا فلز ساخته شود و شبیه مدل بزرگتر و درشت تری از شانه های مو است که ما استفاده می کنیم. گلیم بافان از شانه برای کوبیدن یا فشار دادن خطوط پود جدید بر روی خطوط قدیمی استفاده می کنند و بافت متراکمی را که مشخصه گلیم است ایجاد می کنند.